بررسی زایش لیستونیت‌های طلادار با استفاده از مطالعات کانی‌شناسی، ژئوشیمی، کانی سنگین، میانبارهای سیال و ایزوتوپ‌های پایدار (اکسیژن، کربن و گوگرد) در پهنه افیولیت- ملانژ خاور کشور (منطقه هنگران- جنوب بیرجند)

Authors

  • حسن میرنژاد استادیار، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
  • رضا منظمی باقرزاده دانشجوی دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد؛ سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق، مشهد، ایران.
  • محمدحسن کریم‌پور استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
  • پونه اشبک دانشجوی دکتری، واحد بین‌الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
Abstract:

لیستونیت­ (Listvenite) یک سنگ­ اولترامافیک کربناتی­شده (Ophiocarbonate) است که به دلیل داشتن فلزات گرانبها و پایه به‌ویژه طلا، نقره، مس، آرسنیک و جیوه از دید اکتشاف و بهره­برداری مهم به شمار می­آید. این سنگ‌ها کهدر پهنه‌های افیولیت- ملانژ و در کنار گسل‌های اصلی و پهنه‌های برشی بیشترین رخنمون را دارند، در نتیجه دگرسانی آب‎دار و کربناتی سنگ­های اولترامافیک تشکیل شده­اند. در خاور اﻳران گستردگی رخنمون­های لیستونیتی قابل توجه است. از دید سنگ‎نگاری، لیستونیت­های هنگران به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند:    1- لیستونیت­های کربناتی (نوع I) 2- لیستونیت­های سیلیسی (نوع II) و 3- لیستونیت­های سیلیسی سولفیددار با بافت برشی (نوع III). مقدار طلا در این سنگ­ها عموماً پایین است و بالاترین مقدار آن در لیستونیت­های نوع III، ppb 290 اندازه­گیری شده است. در مطالعه نمونه‌های کانی سنگین در رسوبات آبراهه­ای لیستونیت­های منطقه، ذرات طلا، پیریت، کالکوپیریت، سینابر و مس طبیعی تشخیص داده شد. ذرات طلا بیشتر همراه با پیرﻳت هستند و بیشترین اندازه آن به 80 میکرون می­رسد. داده‌های تجزیه نقطه‌ای نشان می‎دهد که بیشتر سولفیدها از پیریت، مارکاسیت، براوویت (Brovoite) و به مقدار کمتر کالکوپیریت تشکیل و بیشتر پیریت­ها به مارکاسیت تبدیل شده‎اند. همچنین بیشتر کانی‎های کربناتی موجود در این لیستونیت‌ها، دولومیت و منیزیت است. وجود کانی شاخص براوویت با منطقه‌بندی­ آشکار و مرتبط با تغییرات مقادیر نیکل، نشانگر تغییرات متناوب فیزیکوشیمیایی در سیال گرمابی است. مطالعه کانه‎نگاری و توالی همبود کانی‎ها نشان از تشکیل دولومیت و منیزیت در مرحله پیش از کانی­سازی و در ادامه آن سولفیدها (بیشتر پیریت) دارد.مطالعه اﻳزوتوپ­های پایدار کربن و اکسیژن در 3  نمونه دولومیت (= 9.353- 9.982 ‰, δ13CPDB =1.57-1.67 ‰ δ18OSMOW) نشان می‎دهد که منشأ ایزوتوپ‌های اکسیژن و کربن می‌‏تواند از آب‎های اقیانوسی باشد که در اثر حرکت و چرخش این آب‎ها در سنگ‎های اولترامافیک مجموعه‌های افیولیتی و به دنبال آن، رخداد دگرسانی در آنها، دولومیت تشکیل شده است. با توجه به گسترهδ34SCDT  در زوج کانی­ پیریت- مارکاسیت در لیستونیت­های سیلیسی هنگران (9/7- 7/5 ‰)، چنین به نظر می­رسد که سولفور کانی‎های سولفیدی اشاره‎شده، از سنگ‌های گرانیتی جنوب منطقه منشأ گرفته‌ است. با در نظرگرفتن حضور گسترده سنگ‎‌های اولترامافیکی سرپانتینی‎شده و همچنین رخنمون‎های گرانیت در منطقه مورد مطالعه، می‌توان منشأ طلا، نقره و عناصر پایه از جمله مس، سرب، روی، جیوه، آرسنیک، آنتیموان را مرتبط با گرانیت‌های منطقه و منشأ کروم، نیکل، تیتان و آهن را مرتبط با اولترامافیک‌ها دانست. نتایج حاصل از مطالعه میانبارهای سیال روی رگه‌های کوارتز کانه‌زایی‌شده در لیستونیت­های هنگران نشان می­دهد که سیال‌گرمابی مؤثر بر سنگ میزبان شوری پایینی دارد و بیشترین دمای سیال 280  درجه سانتی‎گراد اندازه­گیری شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تعیین خاستگاه سیال کانه‌ساز در کانسار کبالت قمصر با استفاده از میانبارهای سیال و ایزوتوپ‎‍‌های پایدار گوگرد و اکسیژن

کانسار کبالت قمصر در 26 کیلومتری جنوب کاشان، در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه- دختر قرار گرفته است. واحدهای سنگی رخنمون‌ یافته در منطقه شامل آتشفشانی‌های ائوسن، نهشته‌های دریایی سازند قم و توده‌های نفوذی است. ترکیب توده‌های نفوذی منطقه، کوارتزدیوریت تا گرانودیوریت و همچنین میکرودیوریت پورفیری است که درون سنگ‌های آتشفشانی‌ ائوسن و سنگ‌آهک‌های سازند قم تزریق شده‌اند. تزریق این توده‌های نفوذی، موج...

full text

مس رگه‌ای جنوب باختری سرخ‌کوه، بلوک لوت، خاور ایران: مطالعات کانی‌سازی، میانبارهای سیال و ایزوتوپ‌های پایدار اکسیژن

منطقه اکتشافی جنوب باختری سرخ‌کوه بخشی از کمربند آتشفشانی- نفوذی در باختر بلوک لوت، جنوب ‌باختری شهر بیرجند است. زمین‌شناسی منطقه متشکل از سنگ‌های آتشفشانی با ترکیب آندزیت و بازالت بوده که نفوذ توده‌های نفوذی در مراحل زمانی متفاوت با ترکیب هورنبلنددیوریت، هورنبلندمیکرودیوریت، هورنبلنددیوریت پورفیری، هورنبلندکوارتزدیوریت پورفیری و بیوتیت‌کوارتزمونزونیت در آنها موجب دگرسانی گسترده و کانی‌سازی شده...

full text

کانه‌زایی و مطالعات میانبارهای سیال و ایزوتوپ گوگرد در کانسار شکربیگ، جنوب ‌باختر مهاباد، پهنه سنندج- سیرجان

کانسار باریت شکربیگ در 46 کیلومتری جنوب ‌باختر مهاباد، در شمال‌ باختر پهنه سنندج- سیرجان جای دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده شکربیگ،‏ مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده به سن پروتروزوییک پسین، معادل سازند کهر هستند. ماده معدنی اصلی، به‌صورت عدسی های باریت چینه سان در سه افق همراه با کانه‌های سولفیدی است که به صورت توده‌ای و یا نوارهای موازی درون توف های ریولیتی دگرگون شده...

full text

مطالعات کانی‌سازی، ژئوشیمی، میانبارهای سیال و ایزوتوپ پایدار (S و O) کانسار اسکارن آهن تخت، شمال ‌خاور همدان

کانسار آهن تخت در فاصله 120 کیلومتری شمال ‌خاور شهر همدان و در شمال کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. نفوذ توده‌ گرانودیوریتی میوسن میانی به ‌درون کربنات‎های کرتاسه سبب کانی‌سازی آهن شده است. کانی‌سازی دیرزاد پرکننده ‌فضای خالی و جانشینی به صورت رگه‌ و عدسی‌‌شکل با دگرسانی‌های آرژیلیک، کربنات، کلریت، اپیدوت، سیلیس وکانی‌های گارنت، پیروکسن، اپیدوت، ترمولیت- اکتینولیت، فلوگوپیت، هورنبلند، کو...

full text

پترولوژی و ژئوشیمی گابروهای افیولیت ملانژ بافت، جنوب غرب کرمان

افیولیت - ملانژ بافت، بخشی از کمربند افیولیت - ملانژ ایران مرکزی است که از شمال با مجموعه ماگمایی ارومیه دختر و از جنوب به زون دگرگونی سنندج - سیرجان همجوار است. این مجموعه افیولیتی در زمان کرتاسه پسین و در نتیجه بسته شدن حوضه اقیانوسی نائین - بافت جایگزاری شده است. گابروها به عنوان یکی از سازنده های اصلی این مجموعه، به صورت توده های نفوذی بزرگی رخ می دهند و ساخت ایزوتروپ تا ندرتا لایه­ای و باف...

full text

بررسی میان‌بارهای سیال و ایزوتوپ‌های پایدار (کربن، اکسیژن و گوگرد) در زایش و تکوین اسکارن مس خوت، غرب یزد، ایران مرکزی

کانسار اسکارن مس خوت در 50 کیلومتری شمال‌غرب شهر تفت در استان یزد واقع شده است. نفوذ زبانه‌های گرانودیوریتی با سن الیگومیوسن در واحدهای کربناتی سازند نایبند به سن تریاس بالایی منجر به پیدایش رخدادهای اسکارنی و مرمرهای سولفیدی شده است و تهی‌شدگی‌های سیستماتیک در مقادیر ایزوتوپی δ13C و δ18O را در انواع کلسیت‌ها به همراه داشته است. بر اساس مدل‌های محاسباتی، تهی‌شدگی ایزوتوپی کلسیت‌ها از سنگ‌های کر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 88

pages  131- 144

publication date 2013-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023